Impactrapportages komen eraan: “Voeg je als ondernemer waarde toe of onttrek je waarde?”

Accountants zijn gewend om financiële rapportages te maken. Maar er komt iets nieuws aan: impact accounting. Het is een rapportage die ook de circulaire impact van ondernemingen laat zien, zoals de uitputting van de natuurlijke materialen en het effect op klimaatverandering. Iets wat bestaande financiële rapportages niet of nauwelijks zichtbaar maken. Wetgeving die grote bedrijven verplicht om ook daarin transparant te zijn is er al. Alfa Accountants en Adviseurs wacht niet af tot die eis er ook is voor haar eigen klanten, zeggen Arthur Zantinge (adviseur duurzaamheid) en Carl Drenth (directievoorzitter Groningen-Assen). 

Ondernemers worden steeds meer gewezen op hun maatschappelijke verantwoordelijkheid. is het niet omdat afnemers daar kritisch op zijn, dan toch zeker omdat banken die impact gaan meewegen in hun besluitvorming. “Er ontstaat een grotere maatschappelijke behoefte om de impact op circulair en klimaatgebied te kwantificeren. CO2-uitstoot kom je niet tegen in de financiële cijfers. Maar hoe kun je die impact kwantificeren? Er komen steeds meer modellen om die impact in kaart te brengen”, zegt Arthur Zantinge. 

Om grip te houden op - en bij te dragen aan - de ontwikkelingen is Alfa aangesloten bij de CCA, de Coalitie Circulaire Accounting. De CCA wil de transitie naar de circulaire economie versnellen door voorbeelden te creëren van hoe circulaire principes kunnen worden toegepast in het werkveld van de accountant. Experts en wetenschappers uit de hoeken van finance, accounting en rechten zijn bij het initiatief betrokken.  

Impactmeting afvalverwerker 

Als partner in de CCA heeft Alfa deelgenomen aan een casus waarin impactdata en financiële rapportage werden gecombineerd. Bij deze casus is gekeken naar de impact van het afvalverwerkingsbedrijf Meerlanden. Deze impactmeting heeft laten zien hoe de afvalverwerker voor de onderzochte afvalstroom presteert op gebieden als luchtvervuiling, waterkwaliteit en bijdrage aan klimaatverandering, maar ook aan het creëren van werkgelegenheid voor langdurig werklozen. Die besparing van uitkeringskosten zou anders als kosten ten laste zijn gekomen van de gemeenten die eigenaar zijn van Meerlanden. 

Andere rol grondstoffen in circulaire economie 

De circulaire economie verandert de rol van grondstoffen fors, zegt Arthur. “In de circulaire economie is een grondstof bedoeld voor langdurig gebruik. Die grondstof moet zijn waarde behouden. Dat staat haaks op het huidige model. Als jij als producent nu iets verkoopt houdt jouw verantwoordelijkheid daarna al snel op. De waarde van de grondstof is nul. Hoe kan die grondstof wel waarde behouden? Hoe moet je kwantificeren of je waarde hebt toegevoegd of juist onttrokken? En hoe krijg je die klant zo gek om de herbruikbare grondstoffen na gebruik weer terug te geven? Dan kun je bijvoorbeeld aan een soort statiegeldmodel gaan denken. Of een terugkoopverplichting. Hoe moet je dat in de boeken opnemen? Al dat soort vragen komen bij accountants terecht.” 

Dat accountants hiermee aan de slag gaan is logisch, zegt Carl Drenth. “Er zijn meer partijen die hier iets van zouden kunnen vinden. Maar de accountant is bij uitstek degene om bij aan te kloppen. Die accountant heeft de kennis en kunde als het om cijfers gaat, hoe je daarmee omgaat en hoe je helder rapporteert. En wij kunnen het weer koppelen aan de administratieve gegevens. Een van de conclusies van deze studie, zoals beschreven in dit whitepaper, was ook dat juist de koppeling met financiële data onmisbaar is als je de resultaten van de impactanalyse ook wil kunnen gebruiken in de dagelijkse besluitvorming” 

Bedrijven toekomstbestendig maken 

Grote bedrijven zijn er wettelijk al toe verplicht. In de markt van Alfa, die van het mkb en de agrarische sector, is dat nog niet het geval. Toch is tijdig voorsorteren essentieel. Arthur: “Wij worden ingehuurd om bedrijven toekomstbestendig te houden of te maken. Dat betekent dat wij die ondernemer ook moeten uitdagen om verder te kijken dan vandaag. Als je een beeld hebt hoe je nu scoort, ben je straks beter voorbereid op de regelgeving. Banken gaan gebruikmaken van impactdata bij de risicobeoordeling. Het heeft ook alles te maken met je langetermijnpositie, je behaalt er een voordeel mee in je concurrentiepositie.” 

Carl: “De traditionele boekhouder heeft daar best moeite mee. Het is ook een terrein dat nog volop in ontwikkeling is. Het model dat we nu hebben gebruikt bij Meerlanden, is lastig toe te passen. Er is een behoefte aan standaardisatie, om de verschillende impactmetingen beter met elkaar te kunnen vergelijken. Maar wij vinden: wij moeten die rol nu pakken.” Ook omdat Alfa de duurzaamste accountant van Nederland wil worden, zegt hij. “Als B Corp willen we juist waarde toevoegen en ondernemers daarin helpen. Wij willen voorop lopen, zelf een steentje bijdragen.” 

Haalbaar, schaalbaar en betaalbaar model 

Maar dreigt er niet het gevaar van rapporteren-om-het-rapporteren? Carl: “We gaan wel op zoek naar mogelijkheden om die klant te helpen. Niet in de vorm van een doelloze rapportage, maar als middel om bewustwording te creëren en met die klant in gesprek te gaan. Ons model moet haalbaar, schaalbaar en betaalbaar zijn. Wij willen impactdata onderdeel maken van het DNA van Alfa. De afgelopen jaren hebben we al de bewustwording gecreëerd onder onze duizend medewerkers. Als je bij een klant zit moet je dit soort zaken durven te bespreken. Je mag daar een positief gesprek over voeren met die klant, maar ook de negatieve aspecten van zijn footprint durven bespreken.” 

‘Kijk eens vijf jaar terug!’ 

Ook in de agrarische sector, een sector die nogal eens onder vuur ligt. Carl: “Het is zonde hoe de agrarische sector ervoor staat. Ik ben een boerenzoon. ik weet dat de sector al heel veel dingen goed doet. De agrarische sector heeft de laatste jaren stappen gemaakt op gebieden als pesticidendruk, stikstofuitstoot en biodiversiteit. Dat verhaal vertellen we te weinig. En we zijn er nog niet. Het vinden en realiseren van oplossingen voor de grote vraagstukken als klimaatverandering en de invloed van stikstofuitstoot op de natuur is van belang voor de samenleving en ook voor de bedrijven. We moeten het gesprek aangaan, maar niet met een wijzend vingertje naar de sector.” 

Arthur geeft een voorbeeld. “Toen het melkquotum is afgeschaft, zijn veel melkveehouders de productie uit gaan breiden. Maar als iedereen datzelfde doet, dan kan dat tot nieuwe problemen leiden. Dan vind ik het ook onze taak om de ondernemer te wijzen op mogelijke risico’s. En anderzijds, als een agrariër zijn negatieve impact wil verlagen op een manier die niet goed aansluit bij de gangbare rekenmodellen, moeten we niet alleen wijzen op waarom het niet kan, maar ook helpen om te kijken wat wél mogelijk is.”