Toekomstvisie thuiswerken voor grensarbeiders

27 januari 2022 | Door:  Barry Scheer

Op 17 december 2021 heeft de staatssecretaris een brief gestuurd aan de Tweede Kamer waarin de toekomstvisie van het thuiswerken voor grensarbeiders wordt besproken vanuit fiscale en sociale zekerheidsperspectief als gevolg van de coronacrisis.

Hieronder vind je de belangrijkste onderdelen uit de brief.

Verlenging bestaande overeenkomsten

Nederland heeft met België en Duitsland overeenkomsten gesloten om de nadelige effecten van het thuiswerken als gevolg van de coronacrisis tegen te gaan. Met België en Duitsland is overeenstemming bereikt over een verdere verlenging (tot en met 31 maart 2022) van de overeenkomsten over de behandeling van thuiswerkdagen onder de belastingverdragen. Ook voor de sociale zekerheid geldt dat de afspraken in Europees kader over de behandeling van thuiswerken zijn verlengd (tot en met 30 juni 2022).

Hybride werken

Voor de coronacrisis werd al thuisgewerkt en de verwachting is dat er in de toekomst, afhankelijk van de wensen van werkgever en werknemer, vaker sprake zal zijn van hybride werken: een mengvorm van thuiswerken en werken op locatie.

De huidige regels

Sociale zekerheid

De Europese Verordeningen bepalen welke socialezekerheidswetgeving van toepassing is voor grensarbeiders. Een grensarbeider die in een andere lidstaat werkt, is in die lidstaat, zijn werkland, verzekerd. Wanneer de grensarbeider thuis gaat werken, dan is hij werkzaam in twee lidstaten. Werkt hij meer dan 25% van de arbeidstijd in zijn woonland of meer dan 25% van zijn salaris daar verdiend, dan is hij in zijn woonland verzekerd. Werkt hij minder dan 25% in zijn woonland, dan is hij verzekerd in het land waar de werkgever is gevestigd.

Gevolgen thuiswerken

Om het coronavirus in te dammen zijn verschillende maatregelen ingevoerd, waaronder thuiswerken.  Als in plaats van de wetgeving van het werkland de wetgeving van het woonland van toepassing wordt (doordat iemand veel thuiswerkt), kan dat afhankelijk van iemands persoonlijke situatie zowel positief als negatief uitpakken.

Door het thuiswerken kan het sociale zekerheidsstelsel van het woonland van toepassing worden. Dit kan (positieve en negatieve) gevolgen hebben voor de wijze waarop de grensarbeider verzekerd is voor bijvoorbeeld werkloosheid, arbeidsongeschiktheid, ziekte en pensioen.

Daarnaast kan het voor de (buitenlandse) werkgever extra administratieve lasten met zich meebrengen. De werkgever is opeens (hogere of lagere) premies verschuldigd in een ander land, met andere wet- en regelgeving. Soms leidt dit voor de werkgever ook tot een registratie in een ander land.

Fiscaliteit

De (internationale) fiscale regels wijken af van de aanwijsregels op het gebied van sociale zekerheid. Nederland belast inwoners in beginsel over hun wereldwijde inkomen. Als een inwoner van Nederland (ook) in een ander land werkt (het werkland), zal het werkland op basis van zijn nationale wetgeving vaak ook belasting willen heffen. Het werkland mag op grond van een belastingverdrag belasting heffen voor zover het loon is toe te rekenen aan dagen waarop in het werkland is gewerkt en als er voldoende band met het werkland is. Voor dagen waarop in het woonland wordt gewerkt, zoals

thuiswerkdagen, heeft het woonland het heffingsrecht. Dit betekent dus dat als iemand vier dagen per week op kantoor werkt in de werkstaat en één dag per week thuiswerkt, deze persoon effectief voor vier vijfde deel van zijn inkomen in de werkstaat belast is en één vijfde deel in de woonstaat.

Gevolgen thuiswerken

In twee landen werken en belasting betalen kan afhankelijk van de persoonlijke situatie van de grensarbeider zowel voordelig als nadelig uitvallen. Een toename in thuiswerken (als gevolg van de coronacrisis) kan er bijvoorbeeld toe leiden dat een groter of juist kleiner deel van het loon belast wordt op basis van het andere belastingsysteem van de woonstaat.

Toekomstvisie

Sociale zekerheid

Binnen de EU wordt nagedacht over de toekomst van het thuiswerken en hoe dat mogelijk gefaciliteerd kan worden. Nederland wil hierbij een actieve rol spelen en bijdragen aan de discussies hierover.

Om thuiswerken in grensoverschrijdende situaties gemakkelijker te maken, is de inzet om de aanwijsregels zo aan te passen dat grensarbeiders minder snel in hun woonland verzekerd raken. Een mogelijkheid zou een verruiming van het criterium van substantieel werken in de woonstaat zijn wanneer in twee lidstaten wordt gewerkt. Op dit moment is sprake van substantieel werken in de woonstaat als daar meer dan 25% van de arbeidstijd wordt doorgebracht en/of salaris verkregen. Dit percentage zou bijvoorbeeld kunnen worden verhoogd. Als deze wijziging wordt doorgevoerd voor

de complete groep van mensen die werkt in twee lidstaten zal dat echter ongewenste gevolgen kunnen meebrengen.

Een andere mogelijkheid zou zijn om tot een compleet nieuwe aanwijsregel te komen voor thuiswerken.

Fiscaliteit

Bij besprekingen met buurlanden wil Nederland verkennen of het wenselijk en mogelijk is om de belastingverdragen met de buurlanden zo aan te passen dat een bepaald aantal of percentage thuiswerkdagen geen invloed heeft op de verdeling van heffingsrechten over het inkomen van een grensarbeider. Een grensarbeider die een bepaald aantal dagen per jaar thuiswerkt in zijn woonland, zou dan volledig belast kunnen blijven in het land waar hij werkt.

Revelante aandachtspunten hierbij zijn onder andere de administratieve gevolgen en inkomensgevolgen voor grensarbeiders, de administratieve gevolgen voor werkgevers en (het voorkomen van) discoördinatie tussen sociale zekerheid en fiscaliteit. Verder zal moeten worden bezien of een thuiswerkmaatregel leidt tot een passende verdeling van heffingsrechten en wat de budgettaire gevolgen voor de verdragspartners zijn.

Aandachtspunten

Uiteraard kan Nederland de bestaande regelingen niet eenzijdig aanpassen, maar is het afhankelijk van de bereidheid van andere partijen om hieraan mee te werken. Voor een verandering van de sociale zekerheidsregels in de Europese Verordeningen is zelfs de bereidheid van de gehele EU nodig. Dit gaat natuurlijk veel tijd kosten.

Wij zullen je op de hoogte houden over de ontwikkelingen en je informeren over de voortgang van de gesprekken tussen Nederland en de buurlanden en binnen de EU.

Tot slot

Werk je in een ander land dan Nederland (of deels in Nederland en deels in het buitenland) en ben je als gevolg van de coronacrisis meer gaan thuiswerken, dan kan dat gevolgen hebben voor jouw sociale zekerheid en/of belastingheffing. Wil je weten wat de gevolgen voor jou zijn, neem dan gerust contact met ons op.