Inkomstenbelastingaspecten vervreemdingsbeding

25 augustus 2022 | Door:  Bert Doornekamp

Het vervreemdingsbeding, ook wel meerwaardeclausule of anti-speculatiebeding genoemd, wordt veel toegepast bij overdracht van landbouwbedrijven. Dat komt omdat de opvolger meestal minder kan betalen dan de vrije waarde. Tegenover de lage overnamesom staat wel een verplichting van de opvolger. Bij verkoop van het bedrijf binnen de overeengekomen termijn moet een deel van de opbrengst doorbetaald worden. De begunstigde van die doorbetaling kan de overdrager zelf zijn, maar de overdrager kan bijvoorbeeld ook de andere kinderen aanwijzen als begunstigde. Hoe zit het ook alweer met het vervreemdingsbeding voor de inkomstenbelasting?

Doorbetaling aftrekbaar?

Belangrijke rechtspraak over de inkomstenbelastingaspecten van het vervreemdingsbeding stamt al uit 1999. In de berechte casus gaat het om een opvolger die het melkveebedrijf fiscaal geruisloos van zijn ouders overgenomen heeft. Voor het melkquotum hoeft hij niets te betalen. Hij is wel verplicht een bedrag door te betalen aan zijn broers als hij binnen een bepaalde termijn het quotum verkoopt. Vervolgens verkoopt hij inderdaad binnen die termijn. De opvolger is van mening dat de doorbetaling voor hem fiscaal aftrekbaar is. Gerechtshof Amsterdam bepaalt echter dat de doorbetaling slechts fiscaal aftrekbaar is voorzover die ziet op waarde die is aangegroeid na de bedrijfsovername. Doorbetaling zou wel aftrekbaar zijn geweest in de situatie waarin niet fiscaal geruisloos is overgedragen.

Ontvangst belast?

De eventuele aftrekbaarheid aan de kant van de opvolger doet de vraag opkomen hoe het zit met de belastbaarheid bij de overdrager. Van belang is tot welke box de voorwaardelijke vordering gerekend moet worden. Rechtspraak is daar nog niet over en in de fiscale literatuur zijn de meningen verdeeld. Etikettering in box 1 leidt tot belast worden van de doorbetaling bij de overdrager voorzover de doorbetaling bij de opvolger aftrekbaar is. Box 3 leidt tot onbelast blijven van de doorbetaling. Beide opties zijn echter verdedigbaar.

Overdragen rechten uit vervreemdingsbeding

De etikettering van de voorwaardelijke vordering is dus niet helemaal helder. Discussie met de Belastingdienst kan daarom niet worden uitgesloten. Maar er is wel een manier om box 1 uit te sluiten. De overdrager kan namelijk de voorwaardelijke vordering overdragen met een akte van cessie aan bijvoorbeeld de broers en zussen van de opvolger.

Resultaat overdracht

Het resultaat van de cessie is dat de overdrager hoogstens belast kan worden over de waarde van de vordering ten tijde van de cessie. Bij degene aan wie de vordering is overgedragen komt deze in principe terecht in box 3. Daarmee blijft een eventuele uitkering op grond van het vervreemdingsbeding onbelast. Maar cessie kan meer fiscale voordelen opleveren. Daarover binnenkort meer.

Meer weten?

Neem gerust contact op als je meer wilt weten over de fiscale aspecten van het vervreemdingsbeding. De fiscaal adviseurs van Alfa zijn je graag van dienst!