Box 3 en bezwaar: tijd om de balans op te maken

21 december 2022 | Door:  Dick Leeuw

Bijna een jaar geleden op 24 december 2021 zette de Hoge Raad met een verrassend arrest een streep door de spaartaks. Er mag niet over méér worden geheven dan het werkelijk genoten rendement. Bezwaarmakers kregen gelijk en (mogelijk) recht op vermindering, afhankelijk van de omstandigheden. Het afgelopen jaar is veel gesproken en onderhandeld over de manier van compensatie en de rechtspositie van zowel bezwaarmakers als niet-bezwaarmakers.

Hebben niet-bezwaarmakers recht op compensatie?

Kunnen spaarders ook geld terugkrijgen als ze niet binnen 6 weken bezwaar tegen de betreffende aanslag inkomstenbelasting hebben gemaakt? Formeel kan dat niet, maar in de wet staat dat je wel ambtshalve vermindering van de aanslag kan aanvragen tot 5 jaar na afloop van het betreffende jaar. De vraag was of dat voor vermindering van de heffing in box 3 ook zou kunnen werken.

De Hoge Raad heeft in mei 2022 beslist dat de Belastingdienst een verzoek om ambtshalve vermindering van een te hoge aanslag over box 3 niet hoeft toe te kennen. Het gevolg van dit arrest is dat de overheid juridisch niet verplicht is om niet-bezwaarmakers tegemoet te komen voor de (achteraf) te hoge heffing over het box 3 vermogen. Dit arrest maakt ook duidelijk dat een verzoek om ambtshalve vermindering om een tegemoetkoming te krijgen, weinig zin lijkt te hebben.

Nieuwe box 3 massaalbezwaarprocedure namens niet-bezwaarmakers

Na diverse overleggen tussen koepelorganisaties en het ministerie van Financiën is besloten door de Staatssecretaris om een nieuwe procedure te starten om duidelijkheid te krijgen over de rechten van de niet-bezwaarmakers. Door de koepelorganisaties zal daarom een aantal zaken worden geselecteerd en worden uitgeprocedeerd.

Procedures kosten tijd. Naar verwachting zal het nog wel even duren voor de positie van de niet-bezwaarmakers duidelijk wordt.  Afgesproken is dat als de belastingbetaler in de procedure gelijk krijgt, hij dezelfde rechten krijgt als de bezwaarmakers. Dat komt er dan kortgezegd op neer dat dan onder meer mag worden uitgegaan van de spaarvariant voor de jaren 2017-2020. De Staatssecretaris is vrij zeker van zijn zaak en schat de kansen op een positieve uitkomst voor de niet-bezwaarmakers als erg klein in.

Nog meer procedures

Na het overleg is ook duidelijk geworden dat er nog (vele) andere procedures zullen volgen. Bezwaar maken tegen of verzoeken om ambtshalve vermindering is mogelijk als jouw werkelijke rendement lager is dan het gehanteerde rendement in de aanslag inkomstenbelasting. De Belastingdienst geeft echter aan dat dergelijke verzoeken / bezwaren worden afgewezen. Er zal dan ook een procedure komen waarin duidelijk zal moeten worden of de Belastingdienst tegemoet moet komen aan deze bezwaren en hoe dan het werkelijke rendement moet worden vastgesteld.

Daarnaast is het voor bezwaarmakers in specifieke gevallen voordelig om de verdeling van het box 3-vermogen tussen fiscale partners aan te passen. De Belastingdienst werk niet mee aan een wijziging als hierom wordt verzocht in een verzoek om ambtshalve vermindering. Ook over dit onderwerp zal waarschijnlijk een procedure volgen.

Wat nu te doen?

Ben je niet-bezwaarmaker voor de jaren 2017-2020 of een deel van deze jaren, dan hoef je nu feitelijk niets te doen. Je haakt automatisch aan bij de nieuwe massaalbezwaarprocedure. Je moet alleen actie ondernemen als je een civiele procedure tegen de Nederlandse staat zou willen beginnen of (uiteindelijk) een procedure bij het EHRM zou willen starten.

Heb je wel bezwaar gemaakt en ben je het niet eens met de berekende belasting over het jaar 2017 dan is het indienen van een verzoek om ambtshalve vermindering voor 31 december 2022 noodzakelijk. De Belastingdienst heeft aangegeven deze verzoeken af te wijzen, daarna kun je in bezwaar en beroep gaan. Wellicht dat vervolgens weer kan worden aangesloten bij een nieuwe massaalbezwaarprocedure.

Box 3 was dit jaar volop in beweging, en zal dat de komende jaren ook blijven. Wij houden de ontwikkelingen in de gaten. Wil je meer weten, neem dan contact op met één van onze adviseurs.