Mobiele ‘keuken’ gaat van plastic afval bouwmateriaal maken - The Great Plastic BakeOff

26 oktober 2020 | Door:  René van Eekelen

Als Ton Morijn in São Paulo door de buitenwijken van de stad loopt, is het niet de gezellige drukte die ’m opvalt. Wel de indrukwekkende hoeveelheid plastic afval. Eenmaal terug in Nederland zoekt hij contact met Martijn Kampshoff, z’n jeugdvriend die hij al sinds zijn dertiende kent en die met partner Dianne van Essen een communicatiebureau heeft. Het is het begin van iets wat de wereld van een groot deel van z’n overtollige plastic afval moet afhelpen. Met The Great Plastic Bake Off ontwikkelt het drietal samen met hun team mobiele ‘keukens’ die van plastic zwerfafval bijvoorbeeld bouwmateriaal kunnen maken.

Na een periode van desk- en fieldresearch en het experimenteren met een eerste proefopstelling werkt het team nu toe naar een prototype waarmee op ware schaal getest gaat worden. Ton: “Ik wist al dat het technisch mogelijk is om plastic afval om te zetten in goed bruikbare bouwmaterialen. Ik wist ook dat alle equipment die daarvoor nodig is, in een zeecontainer kan worden gebouwd. Maar het belangrijkste was: wat werkt nu het beste en hoe pak je zoiets nou aan? Waar haal je partners vandaan? Martijn en Dianne hebben ervaring met het conceptualiseren, het verder brengen van ideeën en het verbinden van de juiste mensen. Het was een kwestie van creatief denken en combineren.” Met de keukens van The Great Plastic Bake Off wordt zwerfafval omgezet in verhandelbaar halffabricaat, zogenaamd granulaat, of een direct bruikbaar eindproduct. Dianne: “We zijn geïnspireerd geraakt door initiatieven van mensen over de gehele wereld. Van heel basale methodes en kleinschalige doe-het-zelfachtige initiatieven tot geavanceerde technieken met een flink prijskaartje. ”

Plug and play-installatie

Het team mikt vooral op gebieden in de wereld waar plastic afval niet – of niet op een veilige manier – kan worden verwerkt. Daar is het risico groot dat het in het milieu terechtkomt, met alle gevolgen van dien. Dianne: “Onze missie is dat iedereen op een veilige manier plastic afval kan transformeren. We willen mensen ervan bewust maken dat het ook anders kan. Onze installatie is straks plug and play. Je stopt de stekker in het stopcontact en je kunt aan de slag. De keuken past in een 20-voetscontainer en is dus goed te vervoeren. Wat eruit komt, zijn bouwmaterialen die – zoals wij dat noemen – ‘fit for purpose’ zijn.” Met die materialen is bijvoorbeeld een schoolplein te plaveien of een keerwandje te maken voor afwatering. Ook zijn er simpele huisjes van te bouwen met tegels, balken en planken. Of een sanitaire ruimte. Hoewel de opstart zich op ontwikkelingslanden richtte, werkt het team ook aan toepassingen in de westerse wereld. Dianne: “De gebruikers krijgen er straks een soort receptenboek bij. Ook omdat je niet alle soorten plastic bij elkaar kunt gooien.

Zuid-Afrika

In principe zou de ‘plasticbakkerij’ ook op een 3D-printer kunnen worden aangesloten. “Maar de input van zo’n printer vraagt om het secuur scheiden en grondig schoonmaken van plastic afval. Wat wij willen bereiken, is dat je voorafgaand aan de verwerking in onze installatie plasticsoorten kunt mixen en ze niet hoeft schoon te maken. In Afrika heerst er waterschaarste. In een township in Zuid-Afrika moet je niet aankomen met de voorwaarde dat het zwerfafval niet vuil mag zijn.” Zuid-Afrika is niet toevallig een land dat Martijn heel goed kent. Zijn moeder groeide er op, hij heeft er familie die werkzaam is in wildlife conservationprojecten. Is de bewustwording dat er ‘iets’ aan plastic zwerfafval gedaan moet worden daar net zo groot als in het westen? “Absoluut”, weet hij. “Lokale partijen zijn daar ook mee bezig. Bijvoorbeeld met educatie op scholen en met plaatselijke clean-ups. Onze oplossing zou er perfect op aansluiten en in gezamenlijkheid tot grotere impact leiden.

Businessmodel

Het team wil winstgevendheid combineren met ecologische, economische en sociale impact. Dianne: “We werken met een businessmodel, met als basis de intrinsieke motivatie om iets voor de maatschappij te kunnen betekenen.” De keukens worden daarom niet weggegeven, maar verkocht. Is dat geen bottleneck? Martijn: “We richten ons op verschillende sectoren, met daarin grote en kleine bedrijven en organisaties die allemaal een duurzame oplossing zoeken voor plastic afval. De interesse voor onze oplossing komt vanuit verschillende kanten. Uiteindelijk kun je de keuken overal neerzetten.” Dianne: “Wij zien vooral kansen voor kleine ondernemers, die met de technologie zelf een businessmodel kunnen maken rondom het verzamelen en verwerken van plastic afval. Bijvoorbeeld door de bouwmaterialen te verkopen en hun kosten terug te winnen. En zo ontstaat er een soort microeconomie met allerlei ondernemerschap om de mobiele keuken heen. Er zijn ook veel partijen, privaat en non-profit, die interesse hebben om in dit soort initiatieven te investeren. De kracht van ons concept ligt mede in het netwerk van mensen met wie we dit samen doen. De juiste mensen op de juiste plekken en de verbindingen daartussen bepalen ons succes.”

Brede markt

Ton: “We kijken bijvoorbeeld ook naar de agrarische sector. Bij een event van Alfa mochten we ons idee pitchen. Er kwam een kalverhouder naar ons toe: of we niet met zo’n keuken langs konden komen, zij hadden heel veel landbouwplastic dat veel geld kostte om af te voeren, waarmee ze graag iets nuttigs wilden maken. Maar denk bijvoorbeeld ook aan festivals. Die hebben altijd grote hoeveelheden plastic afval te verwerken en zoeken naar circulaire oplossingen, zoals de onze. Een heel brede markt dus.” Vooralsnog gaat het eerste pilotproject een puur Nederlandse affaire worden, bij een haven in het noorden van Nederland. Een consortium van partners is erbij betrokken, van havenbedrijf en ondernemers tot afvalverwerkingsbedrijven. Daar moet het plastic afval worden verwerkt dat op en rond de haven wordt verzameld. De blauwdruk van de eerste pilot kan vervolgens worden ingezet op andere locaties, bij voorkeur over de grens, waar opruimen en verwerken heel hard nodig is. Martijn: “In lijn met het Nederlandse topsectorenbeleid zullen we op deze manier in Nederland leren en versnellen, om onze innovatie vervolgens wereldwijd te vermarkten.”

Alfa

The Great Plastic Bake Off heeft in Alfa een financiële partner gevonden. Martijn: “En een heel belangrijke partner. Je hebt een product, maar je hebt ook de randvoorwaardelijke zaken die voor de levensvatbaarheid van de onderneming essentieel zijn. Alfa heeft ons geholpen met de juridische structuur. Ze begeleiden ons bij het zoeken naar financiers en subsidies. Je hebt als start-up financiële middelen nodig; experimenten kosten geld. Het is belangrijk dat je kunt terugvallen op een partij met kennis van zaken.” Ton: “Alfa is super proactief. Relatiemanager René van Eekelen belt bijvoorbeeld regelmatig, gewoon om even te vragen hoe het gaat. Het feit dat we ons project mochten pitchen op een event van Alfa zegt ook iets over de relatie die we hebben. Je merkt echt die betrokkenheid.” Dianne: “Alfa heeft een gedeelde visie op duurzaamheid en duurzaam ondernemerschap met impact. Ze doen dat vanuit dezelfde intrinsieke motivatie als wij. Het is puur, het is echt. Met zo’n partij wil je je graag associëren.”

Lees meer over The Great Plastic Bake Off.